ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ‘ΨΗΦΙΑΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ’ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΠΑΡΤΗΣ.

ΔΙΔΑΣΚΩΝ : κ. ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΚΑΠΙΔΑΚΗΣ

ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΕ Η :

ΑΝΔΡΕΑΚΟΥ ΖΑΧΑΡΟΥΛΑ (Β99007)

ΚΕΡΚΥΡΑ 2003

Προς κ. ……….., προϊσταμένη Δημόσιας Βιβλιοθήκης Σπάρτης,

Ως εργαζόμενος της βιβλιοθήκης σας, θα ήθελα να κάνω μία παρέμβαση και να υποδείξω τρόπους για τον εκσυγχρονισμό της, ώστε να επιτελεί πληρέστερα το σκοπό της, που είναι η ενημέρωση και η εξυπηρέτηση των χρηστών της. Έχοντας ακούσει προσεκτικά τα όσα ειπώθηκαν κατά τη διάρκεια της συνέλευσης για την επέκταση του κτηρίου, θα ήθελα να εκφράσω την αντίθεσή μου και να αντιπροτείνω κάτι διαφορετικό, την ψηφιοποίηση ενός τμήματος της βιβλιοθήκης για ποικίλους λόγους.

Καταρχήν όπως σωστά επισημάνθηκε στη συνέλευση είναι υπαρκτό το πρόβλημα χώρου που αντιμετωπίζει η βιβλιοθήκη μας. Αντί λοιπόν να προβούμε σε μια πληθώρα μελετών και εργασιών για την επέκταση του κτηρίου, το οποίο θα αποδειχθεί μια πολύ δαπανηρή λύση, θα ήταν σκόπιμο να εξετάσουμε και άλλες εναλλακτικές λύσεις που μας παρέχει η τεχνολογία. Πιο συγκεκριμένα, η ψηφιοποίηση του πιο σημαντικού υλικού της βιβλιοθήκης, δηλαδή η δυνατότητα αναζήτησης και ανάκτησης του υλικού αυτού μέσω του διαδικτύου ή μέσω CD-ROMS, θα μας απάλλασσε από το παραπάνω πρόβλημα.

Αλλά τι μπορεί να θεωρηθεί ως το πιο σημαντικό υλικό σε μία δημόσια βιβλιοθήκη; Κατά τη γνώμη μου, ανάγκη για ψηφιοποίηση έχει περισσότερο το πεπαλαιωμένο έντυπο υλικό που αν και έχει μεγάλη χρησιμότητα, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πέραν των ορίων της βιβλιοθήκης για λόγους ασφαλείας και συντήρησής του καθώς και υλικό που σχετίζεται με την ιστορία της περιοχής μας και δεν υπάρχει σε κάποια άλλη βιβλιοθήκη.

Πιο συγκεκριμένα, θα πρότεινα να ψηφιοποιηθούν όλες οι τοπικές εφημερίδες και τα περιοδικά της Λακωνίας του 19^ου και του 20^ου αιώνα, αντίτυπα των οποίων είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν. Επιπλέον, ότι άλλο σχετίζεται με την ιστορία, την κοινωνική και πολιτισμική εξέλιξη του τόπου έτσι ώστε ο χρήστης να μπορεί μέσω Internet να έχει μια ολοκληρωμένη αντίληψη για την περιοχή. Τα Φ.Ε.Κ.( ειδικά τα παλαιότερα τεύχη) που υπάρχουν στη βιβλιοθήκη μας δεν πρέπει, φυσικά, να εξαιρεθούν από τη διαδικασία της ψηφιοποίησης. Ακόμη, καλό είναι να ψηφιοποιηθεί και ένα μέρος από το αρχείο του Νικηφόρου Βρεττάκου, που φυλάσσεται στη βιβλιοθήκη μας. Ειδικά τα χειρόγραφά του, το φωτογραφικό υλικό καθώς και οι πρώτες εκδόσεις των έργων του. Όσον αφορά το σύνολο του υλικού της βιβλιοθήκης που καλύπτει τη λογοτεχνία, αν και είναι ο δημοφιλέστερος τομέας σε μια βιβλιοθήκη, αποτελεί υλικό που μπορεί να αναζητηθεί και να ανεβρεθεί σε καθεμία από τις δημόσιες, δημοτικές και σχολικές βιβλιοθήκες που κατακλύζουν κάθε περιοχή της χώρας μας, οπότε κατά συνέπεια εξαιρείται από αυτή τη διαδικασία.

Γιατί όμως μια δημόσια βιβλιοθήκη να προβεί σε ψηφιοποίηση κάποιου υλικού της; Θα κοστίσει αρκετά; Εύλογες απορίες που θα δημιουργηθούν από κάποιους συναδέλφους μας. Εξετάζοντας αναλυτικότερα το ζήτημα κανείς, συμπεραίνει ότι πέρα από την εξοικονόμηση χώρου, αφού πλέον έχουμε υλικό σε άϋλη μορφή, επιτυγχάνεται καλύτερα ο στόχος της βιβλιοθήκης. Με άλλα λόγια εξυπηρετείται μεγαλύτερος αριθμός χρηστών με άμεσο, γρήγορο και εύκολο τρόπο. Δεν είναι υποχρεωμένος να έρθει κάποιος στην περιοχή μας για να αναζητήσει το υλικό που χρειάζεται ούτε να απευθύνεται στην Εθνική Βιβλιοθήκη ή σε κάποιες άλλες βιβλιοθήκες που τυχόν έχουν κάποιο μέρος από το υλικό. Κάτι τέτοιο τον απαλλάσσει από δαπάνες και χρόνο, αφού με μια συνδρομή στο Internet και διαθέτοντας μερικά λεπτά μπορεί να έχει πρόσβαση στο υλικό που τον ενδιαφέρει, ακόμη κι όταν βρίσκεται στο πιο απομακρυσμένο σημείο της γης.

Ακόμη, η ψηφιοποίηση κάποιου υλικού επιτρέπει τη διάθεσή του πριν αυτό καταλογογραφηθεί. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς η καταλογογράφηση, όπως ξέρουμε, απαιτεί χρόνο και αρκετό προσωπικό (το οποίο φυσικά δεν διαθέτουμε),αλλιώς δημιουργείται μια χαοτική κατάσταση που δυσχεραίνει τις απαιτήσεις των χρηστών της και παρεμποδίζει την ομαλή λειτουργία της βιβλιοθήκης.

Κάτι άλλο εξίσου σημαντικό που επιτυγχάνεται με την ψηφιοποίηση είναι η ταυτόχρονη χρήση του ίδιου υλικού από πολλούς χρήστες, σε αντίθεση με το έντυπο υλικό που η χρήση του περιορίζεται από τον αριθμό των αντιτύπων του. Επιπλέον, ο χρήστης μπορεί να έχει συνεχή πρόσβαση στο ψηφιακό υλικό και όχι κάποιες ώρες την ημέρα όπως συμβαίνει στο συμβατικό υλικό, που είναι διαθέσιμο μόνο όταν λειτουργεί η βιβλιοθήκη.Το υλικό δηλαδή είναι πάντα διαθέσιμο για όποιους θέλουν να το δουν, καθώς και να το κατεβάσουν ή να το εκτυπώσουν σε ελάχιστο χρόνο.

Μέσω της ψηφιοποίησης όμως του υλικού εξασφαλίζεται και η διατήρησή του, αφού δεν χρησιμοποιείται πλέον το πρωτότυπο υλικό. Ειδικά όταν πρόκειται για παλαιό έντυπο υλικό αλλά και για το φωτογραφικό υλικό, η μείωση του κόστους συντήρησής του με αυτόν τον τρόπο είναι αξιοσημείωτη αφού το κόστος ψηφιοποίησης δεν είναι μεγάλο. Εξάλλου η βιβλιοθήκη, αν το κρίνει απαραίτητο, θα μπορούσε να βάλει κάποια συνδρομή για την πρόσβαση σε όλο ή σε κάποιο κομμάτι του ψηφιακού υλικού της και να εξοικονομήσει με αυτόν τον τρόπο κάποιους πόρους.

Ένα μειονέκτημα, βέβαια, που θα μπορούσε να εντοπίσει κανείς, είναι ότι απαιτείται η αγορά του κατάλληλου εξοπλισμού, προκειμένου να γίνει η ψηφιοποίηση. Ακόμη, επειδή η τεχνολογία αναπτύσσεται με ταχύτατο ρυθμό πρέπει να μεταφέρουμε συνεχώς το υλικό σε νέα ψηφιακά μέσα , αν θέλουμε να το διατηρήσουμε. Αυτή η διαρκής ενημέρωση του υλικού συνεπάγεται βέβαια κάποιο κόστος.

Συνοψίζοντας, μπορώ να πω ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη η ψηφιοποίηση του προαναφερθέντος υλικού της βιβλιοθήκης μας, αφού έτσι καλύπτονται πιο άμεσα και αποτελεσματικά οι ανάγκες των χρηστών, διευκολύνεται το προσωπικό και κατά συνέπεια εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία της βιβλιοθήκης, με τον πλέον οικονομικό τρόπο.

Σημειώσεις: Ο στόχος μας, μελλοντικά, θα πρέπει να είναι η δημιουργία μιας ψηφιακής βιβλιοθήκης, κάτι τέτοιο όμως δεν είναι κατάλληλο να γίνει τη δεδομένη χρονική στιγμή. Καταρχήν πρόκειται για μια μη εξειδικευμένη βιβλιοθήκη που ένας μεγάλος αριθμός χρηστών της είναι παιδιά, μαθητές και απλοί άνθρωποι με γενικά ενδιαφέροντα και ανεπαρκείς γνώσεις γύρω από τη χρήση Η/Υ και το διαδίκτυο. Άλλωστε, η βιβλιοθήκη μας καλύπτει θεματικούς τομείς, όπως λογοτεχνία, ποίηση, ιστορία, επιστήμες, περιλαμβάνει σχολικά βοηθήματα για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, εγκυκλοπαίδειες κτλ.,δηλαδή περιλαμβάνει υλικό που μπορεί εύκολα κάποιος να εντοπίσει και αλλού (π.χ. σε μια σχολική βιβλιοθήκη, σε βιβλιοπωλεία). Εξαίρεση αποτελεί ότι σχετίζεται με την τοπική ιστορία, το γεωγραφικό χώρο της Λακωνίας και γενικότερα τη ζωή και τις δραστηριότητες των Λακώνων από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. (περιοδικά, εφημερίδες, βιβλία). Αυτό το υλικό, που είναι αρκετά πλούσιο σε συδυασμό με το αρχείο του Νικ. Βρεττάκου και τα παλαιά Φ.Ε.Κ. είναι καλό να ψηφιοποιηθεί, να δοθεί μ’αυτόν τον τρόπο στο ευρύ κοινό και να διατηρηθεί (γιατί με την ψηφιοποίηση θα έχουμε και την πληροφορία διαθέσιμη αλλά και την πρωτότυπη πληροφορία, που μπορεί να έχει και συλλεκτική αξία, χωρίς συνεχή συντήρηση π.χ. μια σπάνια φωτογραφία).